Họa Sĩ Nam Sơn Với Mỹ Thuật Đông Dương

Họa sĩ Nam Sơn là người họa sỹ tài ba và là người thầy đã cống hiến suốt cuộc đời và có nhiều đóng góp to lớn cho nền Mỹ Thuật Việt Nam đương đại. Ông đã đảm nhận nhiều vai trò quan trọng trong lịch sử phát triển nền hội họa hiện đại nước nhà. Ngoài ra ông còn là một trong những đầu tiên có công sáng lập trường mỹ thuật Đông Dương. Sau đây cùng LYNX International tìm hiểu về họa sỹ Nam Sơn với mỹ thuật Đông Dương, một trong những tài năng, người thầy của những họa sỹ hiện đại đầu tiên tại Việt Nam.

1. Tiểu sử cuộc đời của hoạ sĩ Nam Sơn

Nam Sơn đó là bút danh hay thường còn được gọi là Nguyễn Nam Sơn, tên thật Nguyễn Vạn Thọ (1890-1973), quê gốc cố họa sỹ tại Huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc (xưa là huyện Yên Lãng, tỉnh Vĩnh Yên), nhưng ông sinh ra và lớn lên tại thủ đô Hà Nội, là một trong những họa sĩ tài năng Việt Nam đầu tiên của nền hội họa Việt Nam đương đại. Sinh ra trong một gia đình có nề nếp gia phong kiểu mẫu ở Hà Nội, Nam Sơn được bố mẹ đặt cho cái tên là Nguyễn Văn Thọ với mong muốn con mình luôn khỏe mạnh, trường thọ. Thân sinh của cố họa sỹ là nhà Nho Nguyễn Văn Khang, làm việc tại Phủ Thống sứ Bắc Kỳ; ông qua đời khi Nam Sơn chỉ mới 4 tuổi. Mẹ ông sống một mình để nuôi con khôn lớn. Bà đã được vua Bảo Đại khi đó ban tặng tước hiệu là Tiết chế khanh.

Trong những năm học tại ngôi trường Bưởi nổi tiếng, Nguyễn Văn Thọ đã sớm bộc lộ những năng khiếu và niềm đam mê hội họa bẩm sinh. Lúc đó tại Việt Nam chưa có giáo viên hay trường dạy mỹ thuật chính thống nào, cố họa sỹ phải bắt đầu mày mò tự học qua tranh dân gian, tranh Trung Quốc cùng với tranh của Nhật Bản.

Cho tới năm 18 tuổi, mặc dù lúc đó đang làm việc cho Sở Tài chính Đông Dương nhưng cố họa sỹ vẫn cố gắng hết lòng vì hội họa. Trong quãng thời gian này ông vẫn được nhiều người Hà Thành biết đến là một họa sĩ rất giàu tài năng, thậm chí một số học giả như Trần Trọng Kim, Đỗ Thận đã mời ông sáng tác vẽ bìa và minh họa cho những tác phẩm của họ. Từ đó, ông thường hay được gọi là Nam Sơn (là bút hiệu của ông). Sau đó, có cả tạp chí Nam Phong và tạp chí Đông Dương đều nhờ ông để vẽ tranh minh họa cho các tạp chí của mình.

Họa Sĩ Nam Sơn Với Mỹ Thuật Đông Dương
Chân dung cố họa sỹ Nam Sơn

2. Sự nghiệp của cố hoạ sĩ Nam Sơn

Vào những năm 1920 đến 1921, Nam Sơn đã là người tham gia việc trang trí cho Hội quán Sinh viên An Nam (Foyer des Étudiants annamites), do ngài Paul Monet thành lập.

Năm 1923 ông đã cùng tham gia triển lãm đấu xảo Hà Nội với bốn bức tranh nghệ thuật nổi bật đó là: bức tranh nhà nho xứ Bắc, bức ông già Kim Liên, bức cô gái Bắc kỳ cùng với bức Tĩnh vật được dư luận thời điểm đó đánh giá cao là trong số những tranh sơn dầu đầu tiên xuất hiện ở Việt Nam mà tác giả là người Việt có tài vẽ rất giỏi. Cũng vào năm này, Nam Sơn được nhiều người biết đến khả năng hội họa. Chính vì vậy, ông được mời chịu trách nhiệm để vẽ minh họa cho các sách giáo khoa.

Cũng ngay vào thời điểm lịch sử đó, có sự may mắn khi họa sĩ nổi tiếng người Pháp là Victor Tardieu, người đã hơn Nam Sơn đến 20 tuổi và đã có tới 7 lần đoạt giải thưởng về mỹ thuật trong đó có Giải thưởng Quốc gia Pháp và Đông Dương. Victor Tardieu sang Việt Nam để lĩnh hội thêm về mỹ thuật phương Đông và lên ý tưởng để sáng tạo thêm nhiều tác phẩm nghệ thuật giá trị. Trong chuyến thăm tới Câu lạc bộ sinh viên Việt Nam do Paul Monet tổ chức ở địa chỉ số 9 Vọng Đức, ông đã được gặp và bị thu hút ngay đối với Nam Sơn, người đang giúp Paul Monet trong việc trang trí cho câu lạc bộ. Cuộc gặp gỡ này là điểm khởi đầu của tình bạn, tình đồng nghiệp đẹp giữa họ.

Vào tháng 9 năm 1925, Victor Tardieu đã phải hoãn trở lại Việt Nam vì không may bị bệnh, Nam Sơn kịp trở về trước để kịp khai trương trường mỹ thuật Đông Dương. Và cùng đi với họa sỹ khi đó là ông Joseph Inguimberty. Nam Sơn cùng với ông Inguimberty đã chuẩn bị chu đáo buổi tuyển sinh được tổ chức vào cùng một lúc tại các địa điểm như Hà Nội, Huế, Sài Gòn, Phnom Pênh và cả Vientiane, với sự tham gia dự thi của khoảng 270 thí sinh.

Nam Sơn sau đó đã trực tiếp giảng dạy tại trường với chức danh giáo sư chuyên ngành bậc 2, phụ trách ở hai môn đó là Đồ họa và Trang trí. Ông là người duy nhất đã tham gia giảng dạy từ khoá đầu đến khoá cuối, tất cả tổng cộng 18 khoá, tham gia đào tạo được hơn 150 họa sĩ và nhà điêu khắc. Học trò của ông có rất nhiều người thành danh, trở thành những họa sỹ rất tài năng, một số người ngay sau khi tốt nghiệp đã có những tác phẩm để đời làm thế giới hội họa phương Tây vô cùng thán phục.

Năm 1946 sau khi cách mạng tháng tám thành công vang dội, ông được Bộ Quốc gia Giáo dục Chính phủ của Việt Nam dân chủ cộng hoà trực tiếp mời vào Hội đồng cố vấn cho học viện Đông phương bác cổ khi đó.

Cho tới năm 1957, Khi Hội Mỹ thuật Việt Nam được chính thức thành lập, ông được bầu vào Ban Chấp hành hội và nắm giữ chức vụ này trong suốt một thời gian dài 16 năm, cho đến khi mà họa sỹ qua đời (26/1/1973)

Năm 1998 tại cuộc triển lãm mang tên “Mùa xuân Việt Nam” ở Paris do Bộ Văn hoá – Thông tin Việt Nam cùng với Toà thị chính Paris tổ chức để giới thiệu về vấn đề sự nghiệp mỹ thuật mới tại Việt Nam, tại triển lãm có 3 tác phẩm của ông đã được tuyển chọn. Tiếp đó, cuốn “Voyager Magazine” xuất bản tại Paris vào năm 1998 giới thiệu cuộc triển lãm này đã tuyển chọn in bức “Chân dung người nông dân” (1940) được nhiều người đánh giá và bình phẩm. cũng vào năm 1998, tức là 25 năm sau khi cố họa sỹ Nam Sơn đã qua đời, Hội Mỹ thuật Việt Nam đã truy tặng cố họa sỹ Huy chương về “Vì sự nghiệp Mỹ thuật”.

“Chợ gạo bên sông Hồng” Mực nho 1928 một trong số tác phẩm kinh điển của ông ( nguồn internet)
“Chợ gạo bên sông Hồng” Mực nho 1928 một trong số tác phẩm kinh điển của ông ( nguồn internet)

3. Người đã đồng sáng lập Trường Mỹ thuật Đông Dương

Vào năm 1925 ông cùng với Họa sĩ nổi tiếng người Pháp V.Tardieu cùng nhau sáng lập nên trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương. Năm 1930, ông đã dự tham gia Triển lãm Hội họa Paris với bức tranh rất nổi tiếng “Chợ gạo bên sông Hồng”, là một tác phẩm Việt Nam đầu tiên cũng là duy nhất được chính quyền Pháp mua và trưng bày trang trọng tại vị trí Bảo tàng Mỹ thuật Quốc gia Pháp.

Ngay từ những năm 1923 ông đã có trong tay bản thảo chi tiết về đề cương mỹ thuật Việt Nam, trong đó thì cũng là lần đầu tiên ông đề cập đến việc cần phải xây dựng nên một nền mỹ thuật Việt Nam vừa đậm đà bản sắc dân tộc vừa hiện đại.

Là Giáo sư giảng dạy đầy đủ, xuyên suốt nhất tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương trong vòng lên tới 20 năm đến khi phải tạm dừng hoạt động (1925 – 1945), cố họa sĩ Nam Sơn đã góp phần đào tạo được nhiều thế hệ họa sĩ nổi tiếng của nền hội họa đương đại Việt Nam.

Những người thầy sáng lập và sinh viên khóa đầu tiên của trường mỹ thuật Đông Dương
Những người thầy sáng lập và sinh viên khóa đầu tiên của trường mỹ thuật Đông Dương

4. Những bức họa nổi bật

Cố họa sỹ Nam Sơn đã để lại sự nghiệp đồ sộ với khoảng trên 400 tác phẩm ở nhiều thể loại khác nhau. Một số tác phẩm rất tiêu biểu như:

  • Nổi bật nhất là bức tranh sơn dầu ” Chợ Gạo bên sông Hồng” được ông vẽ năm 1930 được Nhà nước Pháp mua và hiện đang trưng bày tại Bảo tàng Mỹ thuật Quốc gia Pháp.
  • Bức tranh sơn dầu nổi tiếng “Chân dung mẹ tôi” đã vinh dự đoạt huy chương bạc tại Triển lãm Mỹ thuật Quốc tế – Paris vào năm 1932
  • Tranh phấn tiên pastel đề tên “Chân dung cụ Sùng ấm Tường” được vẽ năm 1927
  • Tranh sơn dầu đề tên “Bức Chân dung nhà Nho” vẽ năm 1923
  • Tranh lụa “Về chợ” vẽ năm 1927.
  • Tranh lụa “Thiếu nữ nông thôn”
Họa Sĩ Nam Sơn Với Mỹ Thuật Đông Dương
“Thôn nữ Bắc kỳ” Tranh lụa của họa sỹ Nam Sơn

Có thể nhận thấy rằng các tác phẩm của ông đa phần theo khuynh hướng cổ điển châu Âu, ngoài ra ông cũng là người đầu tiên đặt nền móng cho nền Mỹ thuật đương đại Việt Nam. Ngoài chuyên về vẽ tranh sơn dầu, dùng lụa hay mực nho ông còn dùng loại chì son để vẽ là chủ yếu. Tên tuổi họa sĩ Nam Sơn với những cống hiến, đóng góp trong việc đào tạo các thế hệ họa sỹ Việt tài năng là những tài sản vô giá của dân tộc.

Bài viết phổ biến

Danh mục

Thẻ

Mạng xã hội